Źle! Masz błędy! Do poprawki! Od początku! Masakra… Szkoła nauczyła nas, że błędy są najgorszą rzeczą, jaką możemy zrobić. Musimy je jak najszybciej usuwać i podawać wersję poprawną, bez znaczenia, czy wiemy dlaczego. Ma być dobrze napisane i koniec! Niestety nadszedł czas na spotkanie z rzeczywistością i uświadomienie sobie, że błędy będą zawsze popełniane. Co więcej, świadomość własnych błędów jest czymś pozytywnym i okazją do nauki, uzupełnienia wiedzy. W artykule poznasz najczęstsze typy błędów językowych, a także metody na ich poprawę.
Błędy są całkowicie normalne
Wszyscy popełniamy błędy językowe, najczęściej nawet o tym nie wiedząc. W przypadku naszego języka ojczystego nie przywiązujemy do nich aż takiej wagi, nie przejmujemy się, ignorujemy je, bo przecież mówimy w ten sposób od lat i wszyscy nas rozumieją.
W przypadku języków obcych nie jesteśmy już tak wyrozumiali w stosunku do własnych pomyłek i oczekujemy perfekcji. Za wszelką cenę chcemy wyeliminować błędy i posługiwać się idealnym językiem. Niestety nie jest to możliwe.
Musimy się pogodzić z tym, że błędy będziemy popełniać. Czasem więcej, czasem mniej, czasem gorsze, a czasem drobne, ale zawsze jakieś się znajdą. Zawsze można zrobić coś lepiej, dlatego nie ma sensu czekać na idealny moment. Zamiast tego możemy od razu zacząć używać języka do komunikacji, bo właśnie po to został stworzony.
Błędy są wynikiem ćwiczeń
W przypadku nauki języków obcych nasze błędy są wynikiem naszych ćwiczeń i starań. Poznajemy nowe słowa i struktury, reguły gramatyczne, frazy i wyrażenia. Na opanowanie tego wszystkiego potrzebujemy czasu i zaangażowania.
Proponuję spojrzeć na błędy z innej strony. To dzięki nim dokładnie wiemy na czym warto się skupić i co warto poprawić, nad czym pracować. Czasem wystarczy odświeżyć sobie wiedzę i nagle nasze wypowiedzi stają się o wiele lepsze, bo świadomie je tworzymy.
Im więcej używasz języka, tym więcej błędów i braków zaczniesz zauważać. To akurat dobra strona! Dzięki temu samodzielnie albo z pomocą lektora możesz stworzyć listę zagadnień do powtórzenia, a także wiesz jakie słowa musisz odświeżyć. Wreszcie przestajesz błądzić!
Błędy mają różne typy
Błąd błędowi nie równy, bo mamy ich strasznie dużo różnych rodzajów. Nie będę się tutaj bardzo zagłębiać w teorie języka i lingwistykę, bo tych podziałów też jest dość sporo, jednak warto wspomnieć o kilku.
Nadmierna generalizacja
Popełniamy błędy związane z nadmierną generalizacją, gdy stosujemy reguły gramatyczne tam, gdzie nie powinniśmy. W przypadku angielskiego możemy pomyśleć chociażby o liczbie mnogiej rzeczowników. Zdecydowana większość z nich jest regularna i dostaje końcówkę -s, jednak są też formy nieregularne. Popełniając błąd związany z nadmierną generalizacją ze słowa foot (stopa) utworzymy liczbę mnogą również dodając końcówkę -s, co jest niepoprawne, bo stopy po angielsku to feet.
Identycznie się dzieje chociażby w przypadku czasu przeszłego, gdy według zasady czasowniki regularne dostają końcówkę -ed. Zanim poznamy czasowniki nieregularne, możemy napisać np. goed zamiast went.
Uproszczenia
Uproszczenia często zdarzają się na początku nauki. Mogą objawiać się jako „zjadanie” liter albo całych wyrazów lub wręcz przeciwnie, niepotrzebne dodawanie liter lub wyrazów.
W przypadku angielskiego często pojawiają się błędy w przypadku zapisu wyrazów ze słuchu, np. no zamiast know lub intresting zamiast interesting bądź nadmierne podwajanie liter, jak np. proffessional zamiast professional.
Podobnie można zrobić z gramatyką i wyrazami. Pojmijać wyrazy:
- We always wait () the bus.
- I () gone to school.
Albo dodawać dodatkowe od siebie:
- She will be go to school.
- The blue car it is parked.
- He called to me.
Błędy nabyte
Te błędy są spowodowane przez nasze domysły, niepoprawiane ćwiczenia, kiepskie przykłady i źle tłumaczenia nauczycieli, najczęściej niecelowe. Trudno się ich pozbyć, bo bardzo często są w nas dość głęboko zakorzenione.
Przykładowo (znów angielski) nauczyciel może tłumaczyć różnicę pomiędzy czasami przeszłymi Past Simple i Past Continuous w zdaniu I was eating lunch when he came zaznaczając, że czynność wykonywana w Past Continuous (I was eating) była długa. Nauczyciel nie doda nic więcej, a uczeń zinterpretuje tą wiadomość jako „długie czynności w przeszłości trzeba opisywać w Past Continuous” i będzie go nadmiernie stosował.
Do tej kategorii wrzucimy błędy wynikające z wybranego przez Ciebie sposobu opanowywania języka, a także te wynikające z wybranego przez nauczyciela sposobu nauczania. Istnieje możliwość, że przy innych cechach nauczyciela, innych metodach nauczania lub przy zmianie Twoich cech, popełniałabyś zupełnie inne błędy językowe.
Błędy wynikające z unikania
Błędy z unikania są wredne, bo powstają, gdy celowo unikamy używania jakiejś zasady, bo wydaje się nam ona trudna bądź niepraktyczna. Bardzo często ten typ błędów jest popełniany przez osoby mówiące „nie chcę gramatyki, chcę tylko nauczyć się mówić”.
Błędy wynikające z nadużycia
Te błędy występują najczęściej na samym początku nauki, gdy nie mamy jeszcze wystarczająco dużego zasobu słownictwa, więc nadużywamy znane nam wyrażenia i struktury. Wypowiedź jest najczęściej zrozumiała, ale wydaje się być sztuczna i nienaturalna.
Błędy interferencyjne
Błędy interferencyjne wynikają z przenoszenia reguł języka ojczystego na poznawany język albo innego, dobrze opanowanego języka obcego na nowy. Bardzo często popełniamy je nieświadomie poprzez stosowanie złych słów, tłumaczenie wprost pomiędzy językami utartych fraz i wyrażeń (niekoniecznie występują w innych językach) albo stosowanie reguł gramatycznych z innego języka.
Ucz się na błędach!
Bardzo często widzę, gdy osoby sprawdzające zadania z kluczem wymazują swoje odpowiedzi, wpisują poprawną i zamykają temat. Poprawione, czyli zrobione, znaczy się, że z głowy, prawda? Cóż…
W ten sposób robisz sobie ogromną krzywdę!
Po co i dla kogo wpisujesz te poprawne odpowiedzi? Skoro i tak nie wracasz do tych zadań, to w jakim celu to robisz? Zagadka… Większość osób mówi, że robi to „żeby w książce było dobrze” albo się dziwi, bo przecież błędy poprawione, to co można jeszcze robić? Głupiaś?
Nie wymazuj!
Zacznijmy od tego, że naprawdę nie warto usuwać swoich odpowiedzi, bo możesz się z nich dużo dowiedzieć! Zamiast wymazywać, zamazywać, wielokrotnie skreślać albo korektorować spróbuj po prostu dopisać obok poprawną odpowiedź innym kolorem. Nie, nie musi być czerwony, ale musi być inny niż reszta. Możesz też zaznaczyć swój błąd zakreślaczem, a obok napisać poprawną odpowiedź.
Po co? Zachowując swoją wersję jesteś w stanie porównać Twój oryginał do wersji z klucza. Może się nawet okazać, że uzupełniłaś zadanie poprawnie tylko miałaś na nie inny pomysł, więc nie skreślaj się na starcie.
Analizujemy
Jeśli popełniłaś błąd, to jesteś w stanie przeanalizować jaki to błąd i dlaczego go popełniłaś. Bardzo często okazuje się, że nawet jeśli zrobiłaś źle pięć przykładów, to tak właściwie ciągle popełniasz ten sam błąd! Dlatego tak ważna jest analiza i określenie przyczyny błędu.
Może się zdarzyć, że to jakaś literówka albo stosujesz nadmierną generalizację, bo nie znasz jakichś wyjątków. Wtedy sprawa jest prosta, wystarczy zapamiętać pisownię wyrazu lub kolejną nieregularność i po błędzie!
Podczas analizy możesz zdać sobie sprawę, że błędnie budujesz zdania z powodu uproszczeń. Pomijasz przyimki, źle odmieniasz czasowniki, zapomniałaś jak tworzy się zdania w określonym czasie. W ten sposób jesteś w stanie określić jaką część gramatyki musisz powtórzyć.
Najgorsze uczucie, to odkrycie błędu nabytego, oznacza to dość dużo pracy. Trzeba naprawić posiadaną już wiedzę, a nie tylko ją uzupełnić, co wiąże się z większym wysiłkiem i większą frustracją. Każdy z nas ma określone błędy nabyte, więc to dobrze, że jakiś znalazłaś!
Poprawa słownictwa
Znalazłaś już błędy, przeanalizowałaś je, znasz ich przyczynę i poprawną wersję. Czas teraz trochę z nimi popracować! Polecam robienie sobie ściąg z własnych błędów. W przypadku słownictwa najlepiej sprawdzają się mapy myśli, w których zaznaczasz (podkreślasz, zakreślasz i uwypuklasz) wszelkie popełnione przez Ciebie błędy.
Jeśli użyłaś błędnego wyrazu, to możesz zapisać ten błędny i poprawny obok siebie wraz z definicjami. Jeśli zrobiłaś literówkę, to wyraźnie zaznaczasz źle napisane przez Ciebie litery (np. aCCoMModation).
Możesz też umieścić te słowa i zdania na fiszkach lub w Anki, jako uzupełnianie luki w zdaniu albo tłumaczenie fragmentu zdania. Pytanie musi naprowadzać Cię na odpowiedź i słowo, które jest dla Ciebie problematyczne.
Poprawa gramatyki
Jestem wielką fanką tworzenia ściąg z gramatyki, takich własnoręcznie zrobionych. Najlepiej na kartce papieru, którą później ewentualnie można przekształcić na wersję elektroniczną. Na takiej ściądze zapisuję wszystkie potrzebne mi informacje dotyczące konkretnego zagadnienia gramatycznego. Najczęściej robię ją jako powtórzenie teorii, przed rozpoczęciem ćwiczeń.
Po zaznaczeniu i analizie błędów zabieram się za ulepszanie mojej ściągi, bo wiem już z czym mam problem. Dopisuję wszelkie brakujące informacje i odstępstwa od zasad, a także zapisuję typowy błąd jaki popełniam wraz z krótkim komentarzem dlaczego jest źle i jak powinnam to robić.
Z taką coraz bardziej wypasioną ściągą warto zrobić kolejne zadania i sprawdzić, czy błędy się zmieniły. Osobiście nie wyrzucam swoich, za to nie są one najczęściej piękne, bo po nich kreślę i je ulepszam.
Błędy w mowie
Błędy w mowie trudniej samodzielnie wychwycić niż błędy w zadaniach, gdzie mamy gotowy klucz. Żeby to zrobić musimy albo rozmawiać z lektorką albo nagrywać swoje wypowiedzi.
Nagrywanie siebie samej mówiącej w obcym języku początkowo nie jest dość komfortowe, tak samo jak przesłuchiwanie tych nagrań, ale jeśli chcesz wyeliminować błędy, to chyba nie masz wyjścia…
Żeby być bardziej krytyczną i obiektywną, proponuję zrobić sobie co najmniej kilkugodzinną przerwę między nagraniem a analizą. Pamiętaj tylko, że nie warto odkładać tej przyjemności na wieczne potem.
Weź coś do pisania i posłuchaj nagrania. Już przy pierwszym słuchaniu znajdziesz źle ułożone zdania, błędnie użyte wyrazy lub błędy w wymowie. Zapisuj wypowiedziane przez Ciebie błędne zdania, a następnie je popraw. Zrób listę błędnie użytych słów wraz z poprawnymi wersjami. Poćwicz wymowę źle wypowiedzianych wyrazów. A potem nagraj się na ten sam temat jeszcze raz i dopilnuj, żebyś użyła poprawnych słów i dobrej wymowy.
Błędy w piśmie
Błędy w piśmie są prostsze do znalezienia niż te w mowie, bo masz wszystko przed sobą, czarno na białym. Tak samo jak w przypadku mówienia, przy sprawdzaniu wypowiedzi pisemnych również proponuję zrobić sobie minimum kilkugodzinną przerwę. To pozwoli Ci znaleźć więcej usterek w tekście. Już wcześniej pisałam o tym, jak samodzielnie można sprawdzać swoje teksty, link do artykułu znajdziesz na końcu tego tekstu.
Postępowanie jest podobne jak w przypadku zadań i mówienia, bo czeka Cię analiza tekstu. Bardzo często pojawiają się błędy związane ze złym użyciem wyrazów w kontekście i źle sformułowanymi zdaniami. Możesz sobie też szybko uświadomić, że robisz jakieś generalizacje albo uproszczenia.
Jeśli błędów jest cała masa, to warto napisać tekst jeszcze raz, w poprawionej wersji. Jednak nie chodzi tutaj o przepisywanie, a o ponowne pisanie! Możesz mieć pod ręką listę znalezionych błędów wraz z poprawkami, ale nie przepisuj bezmyślnie zdań, a staraj się napisać je ponownie samodzielnie, już w dobrej wersji.
Błędów nie da się uniknąć
Warto pracować nad poprawą swoich błędów, ale musisz zdawać sobie sprawę, że zawsze będą pojawiały się inne i kolejne. Gdy tylko zaprzestaniesz używać języka obcego, szybko zaczniesz popełniać ich coraz więcej. To trochę takie błędne koło, dlatego nie ma sensu dążyć do perfekcji, a do eliminacji kolejnych, poważnych błędów.
Czytaj dalej…
- Boję się mówić. Jak to zmienić?
- Pisanie – jak samodzielnie sprawdzać swoje teksty
- Jak osiągnąć poziom C1 w języku?
Ciekawa praca naukowa na temat błędów językowych: