Phrasal verbs – jak się ich nauczyć?

Ogólnie mówiąc, większość osób nienawidzi phrasal verbs i wcale im się nie dziwię. Nie jest to najłatwiejsza część do nauczenia, a niestety sporo osób zdecydowanie sobie tą naukę dodatkowo utrudnia. Zazwyczaj nie potrzebujesz znać absolutnie wszystkich wyrazów żeby móc się porozumieć. Wystarczy określona liczba najbardziej przydatnych czasowników frazowych, a uczy się ich w podobny sposób jak idiomów albo wyrażeń slangowych po to, żeby Twoje konwersacje brzmiały bardziej naturalnie i interesująco.

Phrasal verbs – co to takiego jest?

Znane wszystkim uczącym się angielskiego phrasal verbs tłumaczymy na polski jako czasownik frazowy. Składają się one z dwóch lub trzech wyrazów, czasownika (odmiennego) i dodatkowej części mowy. Najczęściej jest to przysłówek lub przyimek. W ten sposób taki czasownik nabiera zupełnie innego znaczenia.

Wyjątkowo dużo takich czasowników znajdziemy w języku angielskim, chociaż występują również w innych językach germańskich. Warto jednak zdawać sobie sprawę, że czasowniki frazowe są częścią języka mówionego, potocznego i można wyrazić dokładnie to samo bez ich użycia. Unikamy ich używając języka formalnego, oficjalnego, czyli np. pisząc eseje podczas egzaminów językowych.

Phrasal verbs – dlaczego są takie trudne?

Czasowniki frazowe sprawiają problemy, bo nie mają sztywnych reguł i zasad. Czasem mogą nawet wydawać się nielogiczne, przeczyć same sobie albo czasownikowi, który go tworzy.

Czasowniki wydają się być bardzo do siebie podobne i przez to bardzo łatwo się mylą. W języku angielskim bardzo często używa się czasowników get, put czy take wraz z in, on, off, albo up i każde takie połączenie ma inne znaczenie. To oczywiście zaledwie przykład, bo takich czasowników i kombinacji jest dużo więcej.

Kolejnym problemem jest tłumaczenie takiego zestawu. Czasami trudno jest znaleźć odpowiednią wersję w słowniku, a bez przetłumaczenia całości wspólnie nie da się odgadnąć znaczenia czasownika frazowego. Przykład?

Nie ma sprawy! Weźmy na tapet bring up. Czasownik bring tłumaczony oddzielnie oznacza przecież przynieść, sprowadzić. Druga część, czyli up, to przysłówek oznaczający w górę. Zatem jeśli przetłumaczymy to wyrażenie osobno to wyjdzie nam przynieść na górę zamiast poprawnego czyli wychować. Żeby jednak nie było tak łatwo, to dokładnie ten sam czasownik frazowy ma też więcej znaczeń:

• wychować
• poruszać jakiś temat
• zwymiotować
• zwiększyć
• zaprowadzić kogoś na górę (najbliższy tłumaczeniu wyrazów osobno)

Łatwizna? To jeszcze nie koniec!

Phrasal verbs – jedna nazwa, różne typy

Niestety istnieją też różne rodzaje czasowników frazowych. Zazwyczaj dzielimy je na cztery różne kategorie, chociaż większość osób uczących się angielskiego nawet nie zdaje sobie z tego sprawy. Czasem jednak łatwiej jest coś zrozumieć, jeśli się wie, na jakich zadach działa.

Czasowniki przechodnie i nieprzechodnie

Czasowniki przechodnie to te, które wymagają dopełnienia, czyli dodatkowej informacji. Przykładowo:

• Can you look after the kids today?  (Możesz zająć się dzisiaj dziećmi?)
• You have to fill out this form. (Musisz wypełnić ten formularz.)

Zdania bez tych dodatkowych rzeczowników nie mają sensu (Możesz zająć się dzisiaj?) i dlatego wymagają dopełnienia. Z tymi czasownikami jest więcej zamieszania.

Z drugiej strony istnieją również czasowniki nieprzechodnie, czyli takie, które nie potrzebują już nic innego tylko siebie samych.

• She simply passed out. (Ona po prostu zemdlała.)
• We broke up yesterday. (Zerwaliśmy wczoraj.)

Te czasowniki frazowe są właściwie najprostsze, bo nie wymagają zapamiętywania żadnych dodatkowych reguł.

Czasowniki rozdzielne i nierozdzielne

Jak już wiesz, czasowniki frazowe składają się z dwóch (lub trzech) części. Oznacza to, że pomiędzy te dwa wyrazy czasem można (lub trzeba) coś dodać, a czasem nie wolno ich rozdzielać. Na tym polegają czasowniki rozdzielne i nierozdzielne w języku angielskim.

• He will turn up soon. (niedopuszczalne rozdzielenie: He will turn soon up.)
• You can turn my offer down. (czasownik rozdzielny, dopełnienie wchodzi pomiędzy)

Znane już nam bring up jest jednym z czasowników rozdzielnych. Jeśli jednak zmienimy rzeczownik w zaimek, to musi on się znaleźć pomiędzy:

• Don’t bring that subject up. LUB Don’t bring up that subject.
• Don’t bring it up. NIE: Don’t bring up it.

Jak je rozpoznać?

Pewnie zastanawiasz się, skąd masz wiedzieć do jakiej kategorii należy konkretny czasownik. Dobry słownik podaje taką informacje zaraz obok tłumaczenia! Przykładowo możesz znaleźć:

• turn something down
• bring something up LUB bring up something
• bring somebody up LUB bring up somebody

Jeśli w Twoim słowniku nie ma takich informacji, to warto jednak wymienić go na lepszy model.

Trzywyrazowe czasowniki frazowe

Większość czasowników frazowych składa się z dwóch wyrazów, jednak znajdą się również takie złożone z trzech. One również mogą być rozdzielne lub nierozdzielne, a co gorsza nigdy nie wiadomo jak mogą się podzielić! Zawsze sprawdzaj w słowniku. Przykłady takich czasowników:

• look forward to something
• get away with something
• catch up with something
• bring something down upon somebody LUB bring down something upon somebody

I wiele, wiele innych. Starczy tej teorii, teraz najważniejsze – jak się ich nauczyć?

Phrasal verbs – co NIE działa?

Zacznijmy od tego, co najczęściej próbujemy zrobić, czyli znajdujemy albo tworzymy długaśną listę czasowników i czytamy ją milion razy w nadziei, że tym razem jakoś uda się wszystko zapamiętać.

No cudownie.

Podziałała kiedyś na Ciebie taka metoda? Jeśli tak, to gratuluję, jesteś ewenementem! Zazdroszczę, serio.

Kolejna „cudowna” metoda to tłumaczenie gołych czasowników, bez przykładów i kontekstu, np.:

• bring up – wychować

Po pierwsze, nie wiadomo, czy jest rozdzielny czy nie. Po drugie, co z takim zdaniem:

• Let me bring up the front page.

Czy to oznacza, że chcesz wychować pierwszą stronę?! Jasne, że nie, bo przecież ten czasownik frazowy ma kilka znaczeń. Takie metody jeszcze zwiększają poziom trudności nauki tych czasowników. Zatem zamiast się nimi katować, zniechęcać, frustrować i wnerwiać, że to wszystko jest głupie, polecam czytać dalej i podejść do nauki z innej strony.

Phrasal verbs – jak je skutecznie zapamiętać?

Poniżej znajdziesz 5 propozycji nauki, co wcale nie oznacza, że nie ma ich więcej. Jeśli masz swoją metodę, która działa, to koniecznie daj o niej znać innym w komentarzach!

Grupuj je z głową!

Uwielbiamy grupować słówka. Robimy to wręcz z miłością, tworząc długaśne listy. Już je skrytykowałam kilka linijek wyżej, więc teraz postaram się spojrzeć na nie z drugiej strony. Nawet takie listy można ulepszyć!

Zazwyczaj czasowniki frazowe (phrasal verbs) są grupowane według czasownika, czyli np.:

• get away with
• get back at
• get over
• get through
• get up

Rzuca Ci się coś w oczy? Są strasznie do siebie podobne, a przez to dodatkowo mylące! Znaczenie mają całkowicie inne, więc próbują zapamiętać coś takiego sprawiasz, że zaczynasz ich nienawidzić. A potem mówisz, że nie masz talentu do języków i koniec tematu.

Nasze mózgi lubią znajdować podobieństwa, tworzyć połączenia i w ten sposób zapamiętywać informacje, więc im to ułatwmy!

Grupowanie według przyimka lub przysłówka

Zamiast grupować według czasownika, spróbuj grupować według przyimka/przysłówka, czyli tej drugiej części czasownika frazowego. W ten sposób ich znaczenia będą bardziej do siebie zbliżone (chociaż nie identyczne!).

• bring sth out – wprowadzać na rynek
• cut out sth – wyciąć (z papieru, materiału)
• get out – wysiadać (z samochodu)
• go out – wyjść z domu
• put sth out – publikować, prezentować (czyli pokazać coś światu, „wyjąć” to ze swojego)
• take sth out – wyjąć coś
• throw sth out – wyrzucić coś

Podobne? No jasne! Wszystkie oznaczają ruch na zewnątrz, dosłownie lub nie. Warto jednak zwrócić uwagę, że wszystkie te czasowniki frazowe mają też inne znaczenia.

Grupowanie według tematu

Możesz też podejść do problemu z innej strony i znaleźć takie phrasal verbs, których możesz użyć w konkretnej sytuacji, np. podczas wyjścia do restauracji albo opisu wypadku. Najważniejsze, żeby pomiędzy nimi było jakieś powiązanie, a nie były tylko zlepkiem przypadkowych wyrażeń.

Stwórz własne przykłady

Wspominałam też już o nauce gołych czasowników, która nie ma sensu. Oczywiście możesz znaleźć przykładowe zdania w internecie, w książkach lub w słownikach, ale dużo lepiej będą na Ciebie działać zdania, które stworzysz samodzielnie. Najlepiej stwórz zdania o sobie, które są prawdziwe.

• I wake up every day at 7.30.
• We take the rubbish out twice a week.
• I go out every weekend and eat out at my favourite pizza place.

Zdania wcale nie muszą być skomplikowane, właściwie jedynym fragmentem, który jest nowy powinien być czasownik frazowy. Nie używaj innych słów lub zagadnień gramatycznych, których nie znasz.

Napisz opowiadanie

A skoro masz już czasowniki pogrupowane tematycznie i napisane przykładowe zdania dotyczące Twojego życia, to możesz pójść o krok dalej i napisać całe opowiadanie korzystając właśnie z tych słówek. Oczywiście nie musisz wykorzystać wszystkich, jeśli jest to dla Ciebie zbyt trudne, ale spróbuj!

Jeśli Twoją wymówką jest brak kreatywności i pomysłów, to zwyczajnie pisz o swoim życiu. Im więcej, tym lepiej. Najłatwiej zapamiętuje się to, co jest przydatne, więc musisz udowodnić swojemu mózgowi, że będziesz z tej wiedzy korzystać.

Przygotuj fiszki

Swoją listę czasowników frazowych wraz z przykładowymi zdaniami możesz również wykorzystać w inny sposób, czyli przenosząc je na fiszki. Nauka w kontekście jest bardzo ważna, więc takie fiszki możesz zrobić na dwa sposoby.

Pierwszy z nich nazwę klasycznym, czyli po prostu tłumaczeniem z polskiego na angielski. U niektórych sprawdza się lepiej niż u innych, ja osobiście nie przepadam za takim rozwiązaniem. Zdecydowanie wolę opcję drugą czyli…

Tworzenie fiszek z lukami

Według mnie fiszki z lukami są najbardziej skuteczną metodą nauki czasowników frazowych. Wyglądają one tak:

• I … every day at 7.30. (budzę się)

Jest to ulepszona wersja klasycznego tłumaczenia, jednak moje fiszki wyglądają tak:

• I wake … every day at 7.30. (Budzę się codziennie o 7.30)
• I … up every day at 7.30. (Budzę się codziennie o 7.30)

W ten sposób jestem pewna, że pamiętam obie części czasownika, bo ćwiczę je osobno.

Ucz się jak native!

Możesz również wyluzować i zwyczajnie otoczyć się językiem, chłonąć wiedzę jak native. Oczywiście, jeśli Twoim celem nie jest egzamin językowy lub jeśli nie jesteś pod presją czasu.

Warto jak najwięcej czytać, słuchać, oglądać i oczywiście rozmawiać, żeby poszerzać swoją wiedzę w sposób bardziej naturalny. Muzyka i piosenki są pełne różnego rodzaju wyrażeń z języka potocznego, a w tym czasowników frazowych.

Czytaj dalej!

Nie ma magicznej metody nauki czasowników frazowych. Potrzebujesz czasu, cierpliwości i zaangażowania. Zacznij je używać, a szybciej wejdą Ci do głowy. Tutaj poczytasz więcej artykułów na podobne tematy:

• Jak małe projekty ułatwiają naukę kilku języków na raz
• Jak skutecznie NIE nauczyć się języka?
• Jak szybciej (i na dłużej) zapamiętać słówka

A tutaj kilka stron, które pomogą Ci w nauce angielskich phrasal verbs:

• Phrasal Verb Demon – ćwiczenia
• Lista czasowników frazowych