Styl formalny jest zazwyczaj trudniejszy do nauki i użycia, bo wymaga większej znajomości gramatyki i słownictwa. Często się go boimy, bo styl formalny używa innych fraz i wyrażeń niż styl nieformalny, potoczny, z którym mamy więcej do czynienia. Jednak nie taki diabeł straszny, wystarczy go poznać i rozpracować jego tajemnicę!
Kiedy używamy formalnego języka?
Zacznijmy od tego, do czego tak właściwie ten formalny język jest używany. Otóż przede wszystkim znajdziemy go w formie pisanej, chociażby w podręcznikach, artykułach naukowych, esejach, oficjalnej korespondencji i wszelkich oficjalnych pismach. Z tego powodu pojawia się na egzaminach certyfikujących od poziomu B2 wzwyż.
Z drugiej strony, język formalny jest też używany w mowie podczas wyrażeń bardzo oficjalnych i podniosłych, jak przykładowo przemówienia. Często jest wybierany ze względu na poważny temat albo sytuację.
Jak rozpoznać styl formalny?
Jak się zorientować, że tekst jest napisany w stylu formalnym? Przede wszystkim jest on bardziej skomplikowany niż tekst potoczny. Znajdziemy w nim trudniejsze słownictwo, zazwyczaj dłuższe rzeczowniki i czasowniki, brak slangu i określeń kolokwialnych. W języku formalnym nie użyjemy przykładowo słowa fajny, spoko również się nie pojawi.
Zdania są zdecydowanie dłuższe i złożone, a na dodatek takie suche, bezosobowe, bez emocji. Bardzo często nie znajdziemy w nich także „normalnych” podmiotów bo wszystko jest wykonywane, ale niekoniecznie wiadomo przez kogo. Nie ma też skrótów, a wszystkie wyrazy są używane w pełni rozwinięte.
Zasady używania stylu formalnego
Styl formalny też ma swój zakres. Gdy jest używany w gazecie albo w internecie często nagina sztywne zasady i zmienia się w taki półformalny twór. Prawdziwie formalny język ma swoje określone zasady, których nie nagina, bo mu nie wypada. Zdania w tym stylu trudniej zrozumieć, a za całym tekstem trudniej nadążyć.
Słownictwo w stylu formalnym
Słowa, które często pojawiają się w codziennych rozmowach zazwyczaj nie pasują do języka formalnego. Zaliczamy do tej grupy wszystkie wyrażenia, które raczej mówimy, ale ich nie piszemy, a na dodatek wszelkie słowa slangowe i potoczne, w tym większość idiomów. To wcale nie oznacza, że styl nieformalny jest gorszy niż styl formalny, po prostu oba używane są w różnych kontekstach i do różnych celów.
Unikaj czasowników frazowych
Najprościej mówiąc, w języku formalnym nie używamy phrasal verbs. Owszem, zdarzają się takie, które są dopuszczalne, jednak jeśli dopiero zaczynasz poznawać się ze stylem formalnym, lepiej unikaj ich całkowicie. Przykładowo zamiast set up a company możesz napisać establish a company, jeśli chcesz ponarzekać na czyjeś zachowanie to zamiast put up with użyj tolerate, a zamiast put together furniture napisz assemble furniture.
Czasowniki frazowe da się zastąpić zwykłymi czasownikami, czasem może być to dla Ciebie trudne i skomplikowane, więc jeśli masz z tym problem, to skorzystaj ze słowników jednojęzycznych, które podadzą Ci definicję, a w niej znajdziesz inne czasowniki.
Używaj precyzyjnych czasowników
Skoro już o czasownikach mowa, to zastanówmy się jeszcze chwilę nad czasownikami o wielu znaczeniach. W języku formalnym staramy się wyrazić myśli jak najbardziej precyzyjnie, bez miejsca na interpretację i gdybanie co autor miał na myśli. Ponadto, dobrze jest pokazać, że znasz inne czasowniki niż say czy show i zamiast nich potrafisz użyć demonstrate, maintain albo support.
Wybieraj odpowiednie wyrażenia łączące
Tekst formalny musi być dobrze skonstruowany i pomagać czytelnikowi się w nim odnaleźć. Z tego powodu wyrażenia łączące są istotną częścią stylu formalnego, a dobór odpowiedniego wyrażenia sprawi, że czytelnik będzie wiedział, co autor tekstu chciał przekazać.
Zanim użyjesz jakiegokolwiek wyrażenia łączącego upewnij się, że wiesz jakie jest jego znaczenie, jaka jest jego pozycja w zdaniu i jak umieszczać przecinki. Te wszystkie informacje znajdziesz w słownikach jednojęzycznych, które oferują również przykładowe zdania. Nie używaj nowych wyrażeń w tekście, jeśli nie sprawdzisz do w zdaniach!
Przykładowe wyrażenia spajające tekst znajdziesz poniżej:
Przejdź do sedna!
Dobrze napisany tekst w stylu formalnym jest zwięzły i przechodzi od razu do rzeczy. To wcale nie oznacza, że musi być krótki, ale tekst formalny jest efektywny, dokładny i konkretny, przez co używa słów które są dobrze dobrane i potrzebne do precyzyjnego wyrażenia myśli. Nie dodawaj do tekstów żadnych ozdobników żeby go wydłużyć, nie powtarzaj wciąż tych samych pomysłów.
Gramatyka w stylu formalnym
Tekst to nie tylko słownictwo, ale też poprawnie użyta gramatyka. Ta w stylu formalnym jest bardziej zaawansowana i skomplikowana niż w przypadku języka mówionego.
Używaj strony biernej
Przede wszystkim teksty w stylu formalnym piszemy zazwyczaj w stronie biernej. Nadaje to uniwersalności, ale oczywiście zależy od typu tekstu, fragmentu, a nawet pojedynczego zdania. Oczywiście możesz używać również strony czynnej, jednak jeśli zdanie można przekształcić na bierną, to zdecydowanie będzie to dobry pomysł.
Unikaj skrótów
Chociaż tekst ma być zwięzły i konkretny, to musi być też precyzyjny, a przez to wystrzegaj się wszelkich skrótów. W stylu formalnym nie używamy we’re, don’t, isn’t, people’s ani won’t. Zamiast tego napisz we are, do not, is not, of people, will not. Podpowiem Ci też, że zamiast pisać: If you don’t do it, lepiej użyć: If you fail to do it, gdzie czasownik do jest oczywiście przykładowym. A najlepiej zmienić zdanie w wersje bezosobową: If one fails to do it.
Twórz zdania złożone
Angielski nie lubi długich zdań, ale wyjątkiem są zdania pisane w stylu formalnym, który dopuszcza, a nawet preferuje, zdania wielokrotnie złożone. Trzeba jednak mieć na uwadze (strona bierna!), że takie zdania nie są łatwe do napisania, a kolejność wyrazów jest bardzo istotna. Zacznij od prostszych zdań złożonych, a gdy już nie będziesz mieć z nimi problemów, przejdź do takich gigantów jak:
A study was conducted amongst practising language teachers to uncover the extent to which they believed in so-called ‘neuromyths’ and whether and how these beliefs, particularly the idea that accommodating sensory learning styles improves learning, have influenced their teaching.
Najczęstsze błędy w stylu formalnym
- Nie zaczynaj zdania od And, Also, But, So, Or, Even so. Lepiej użyj In addition, However, Hence, Consequently, Alternatively, Nevertheless.
- Nie używaj skrótów typu don’t, isn’t, hasn’t, wasn’t. Użyj pełnych wersji czasowników does not, is not.
- Nie używaj wykrzykników ani znaków specjalnych typu ! @ # / &. Bardzo rzadko używa się też znaków zapytania. Nie używaj pytań w tekście formalnym, chyba że dobrze wiesz co robisz.
Kiedy wspominasz o liczbach napisz je słownie, a nie za pomocą cyfr. Wyjątkiem są liczby większe od 20, wtedy używamy cyfr. - Nie pisz OK ani nice. Napisz przykładowo acceptably, permissible, satisfactory.
- Zamiast get użyj obtain.
- Żaden z Twoich akapitów nie powinien mieć tylko jednego zdania.
- Pisz bezosobowo, staraj się unikać zaimków typu I, me, my, you, we, us, our.
- Unikaj słów potocznych typu kids (children), a lot of (much lub many).
- Absolutnie nigdy nie używaj slangowych wyrażeń typu gonna, wanna, 'cos, ain’t nothin’.
- Zamiast pisać z dopełniaczem today’s world napisz wyrażenie w całości: the world of today.
- Nie używaj cytatów. Jeśli chcesz przytoczyć czyjąś wypowiedź skorzystaj z mowy zależnej.
Kurs pisania do B2 First
Jeśli potrzebujesz pomocy w przygotowaniu się do egzaminu B2 First, to zapisz się na mój 12-tygodniowy kurs pisania.
Kurs trwa 12 tygodni i jest w formie mailowej. W każdy poniedziałek rano otrzymasz plik PDF z teorią i zadaniami do przećwiczenia. Oprócz tego znajdziesz również dwa tematy prac do napisania. Na odesłanie napisanych prac masz 7 dni.
Sprawdzę Twoje prace w ciągu 3 dni roboczych i otrzymasz je ode mnie wraz z komentarzami i uwagami nad czym powinnaś popracować, na czym się skupić i na co zwrócić większą uwagę podczas pisania kolejnych tekstów.
Przez pierwsze trzy tygodnie będziesz ćwiczyć pisanie esejów, pozostałe typy tekstów będziesz ćwiczyć po dwa tygodnie każdy. W ten sposób będziesz ćwiczyć przez 11 tygodni, a ten ostatni tydzień będzie po prostu próbnym egzaminem.