Co oznacza Brexit i czy angielski teraz wyjdzie z użycia? Czy od zawsze angielski był najpopularniejszym językiem świata? Dlaczego to właśnie po angielsku komunikujemy się na co dzień? Czy angielski przejdzie do lamusa, tak jak łacina?
W skrócie – dla zabieganych
- Już po Brexicie, ale jego skutki odczujemy dopiero w przyszłym roku.
- Angielski jest jednym z języków urzędowych Wielkiej Brytanii, ale nie wiadomo jak długo się to nie zmieni.
- Przed angielskim było kilka(naście) innych międzynarodowych uniwersalnych języków świata.
- Najbardziej znanym z nich była łacina, która do dziś jest używana, chociaż w ograniczonym stopniu.
Co to jest Brexit?
Brexit to opuszczenie Unii Europejskiej przez Wielką Brytanię. Nastąpił na własne życzenie obywateli brytyjskich 31 stycznia 2020 roku. Brytyjczycy zdecydowali o tym w referendum w 2016 roku.
Do końca 2020 roku trwa okres przejściowy, w którym właściwie nic się nie zmieniło. Dopiero od stycznia przyszłego roku zaczną obowiązywać zmiany. Jakie? Tak właściwie to jeszcze do końca nie wiadomo.
Języki Unii Europejskiej
Unia Europejska obecnie operuje w 24 językach. To oznacza, że wszystkie dokumenty są przetłumaczone na właśnie te języki. Jednym z nich jest język angielski. Każdy kraj członkowski podczas wejścia do Unii podał swój oficjalny język. Tylko Wielka Brytania podała angielski.
Ale jak to? Przecież do Unii należy też Irlandia i Malta, a tam mówi się po angielsku! Tak, ale te kraje jako swoje oficjalne języki podały odpowiednio irlandzki i maltański. Język angielski nadal pozostaje najpopularniejszym obcym językiem mieszkańców Unii.
Usunięcie angielskiego nie jest takie proste
Teoretycznie wraz z wyjściem Wielkiej Brytanii z Unii język angielski jako oficjalny traci prawo bytu. Żaden z pozostałych krajów nie podał go, jako oficjalnego. Jednak Unia ma również na to odpowiednią procedurę.
Jak ustaliła Komisja Europejska w 2016 roku do usunięcia języka z listy obowiązujących w Unii potrzebne jest głosowanie w Parlamencie Europejskim. A wynik głosowania musiałby być jednogłośny. Nie wydaje się to być szczególnie realistyczne.
Oprócz tego komisarz europejski Günther Oettinger stwierdził:
“We have a series of member states that speak English, and English is the world language which we all accept.”
Jednym słowem? Angielski zostaje w użytku nawet po Brexicie, bo wszystkie kraje go akceptują.
Lingua franca
Lingua franca to wg słownika PWN wspólny język, umożliwiający porozumiewanie się ludziom, którzy na co dzień mówią różnymi językami. Potrzebujemy takiego języka od wieków – począwszy od języka sumeryjskiego, przez akadyjski i odmianę greki.
Po co? Wspólny język ułatwiał komunikację i handel, ustalanie praw i porządku w państwach podległych. Z biegiem lat potrzebowaliśmy go coraz bardziej.
Łacina
Łacina przez pewien czas funkcjonowała na równi z greką, którą ostatecznie pokonała. To był najważniejszy język w Imperium Rzymskim, a także w kościele katolickim, przez co przetrwał długie stulecia i połączył starożytność ze średniowieczem.
Znajomość łaciny (tak jak obecnie znajomość angielskiego) otwierała wiele drzwi i była potrzebna do komunikacji międzynarodowej. Chociaż po upadku Cesarstwa stopniowo wyszła z codziennej mowy, to nadal była zachowana jako język urzędowy, liturgiczny i literacki.
W Polsce to właśnie łacina była językiem urzędowym aż do rozbiorów! Obecnie jej znaczenie zdecydowanie spadło, ale nadal pozostaje w użyciu.
Francuski
W czasach nowożytnych miejsce łaciny powoli zaczął zastępować język francuski. Od XVIII wieku stał się językiem międzynarodowym dyplomacji i kultury, a także w pewnym stopniu nauki. Wszyscy wykształceni europejczycy posługiwali się językiem francuskim, a cała arystokracja używała go na co dzień (nawet Rosjanie!).
Wcześniej, w średniowieczu na dworze angielskim posługiwano się wyłącznie językiem francuskim (co nadal można zauważyć w słownictwie angielskim), a motto Wielkiej Brytanii jest napisane właśnie po francusku.
Ogromną rolę w popularyzacji języka francuskiego i jego dominacji miała rewolucja francuska. Równość i jedność to przecież też jeden wspólny język.
Niemiecki
Po rewolucji przemysłowej, w XIX i XX wieku, język niemiecki zaczął przejmować pałeczkę. Głównie w sferze gospodarczej, a część Europy zaczęła być germanizowana.
Mimo wysiłków władców krajów niemieckojęzycznych ten język nigdy nie stał się aż tak popularny i uniwersalny jak wcześniej francuski, a obecnie angielski. Jednak coś im się udało! Niemiecki jest bardzo popularnym językiem obcym do nauki i to od dwustu lat.
Angielski
Język angielski nie stał się dominującym z dnia na dzień i bez powodu. Duże znaczenie miała tutaj polityka kolonijna, która rozprzestrzeniła język angielski na cały świat (z jednej małej wyspy…).
Za to po upadku kolonii miały one wybór – zachować angielski jako urzędowy albo go porzucić. Zdecydowana większość nadal używa angielskiego do celów urzędowych (ponad 70 krajów!).
Jeden z bardzo ważnych czynników wpływających na popularność angielskiego to fakt, że jest używany w Stanach Zjednoczonych. Prof. Lynne Murphy sugeruje nawet, że to głównie dlatego obecnie angielski jest lingua franca świata.
Angielski postrzegany jest w wielu krajach jako język neutralny, niepowodujący konfliktów. Jak chociażby w Indiach, gdzie nie wszyscy mówią w hindi (łącznie mają 23 języki urzędowe), angielski nie powoduje napięć politycznych i rozłamów społecznych. Hongkong, chociaż oficjalnie część Chińskiej Republiki Ludowej, nadal używa angielskiego, w ten sposób odróżnia się od reszty kraju.
Angielski przestał być „amerykański” czy „brytyjski”, a stał się uniwersalnym językiem komunikacji na świecie, z mnóstwem innych odmian i akcentów.
Co dalej?
Czy wyjście Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej coś zmieni w tej kwestii? Raczej nie. Przede wszystkim nadal jest to uniwersalny język używany w komunikacji i gospodarce. Szwedzki parlamentarzysta europejski stwierdził, że prowadzenie obrad po angielsku wyrówna szanse, bo wtedy wszyscy będą mówić w nieojczystym języku.
Aktualnie to nie Wielka Brytania sprawia, że używamy angielskiego, a my wszyscy. Chociaż nie jest powiedziane, że będzie już tak zawsze. Przecież nawet ponad tysiącletnia dominacja łaciny kiedyś się skończyła…
Twoja kolej
Jakie jest Twoje zdanie? Czy angielski zostanie zastąpiony przez inny język?