Często słyszę, że brytyjski angielski jest lepszy. Akcent jest lepszy, język poprawny i bardziej staranny. Za to Amerykanie podobno skracają, upraszczają i robią masę błędów. Z jednej strony – tak, ale z drugiej Amerykanie również mówią poprawnie, tylko w innej odmianie języka! Angielskim posługuje się cały świat i każdy rejon ma swoje własne dziwactwa, o których możesz poczytać w tym artykule.
W skrócie – dla zabieganych
- Angielski ma bardzo dużo różnych odmian. Niektóre z nich są bardzo do siebie podobne, inne mają duże różnice. Najpopularniejsze to oczywiście odmiana brytyjska i amerykańska.
- W artykule znajdziesz krótki opis odmiany brytyjskiej, amerykańskiej, australijskiej, nowozelandzkiej, kanadyjskiej, południowoafrykańskiej, indyjskiej i jamajskiej.
- Dołączyłam tutaj straaasznie dużo linków do filmików na YouTube, więc jest co oglądać i porównywać!
Różne odmiany jednego języka
Angielski ma całą masę różnych odmian. I nie, nie jest to tylko wersja brytyjska i amerykańska. Oprócz tego mamy jeszcze dialekt kanadyjski, australijski, nowozelandzki, irlandzki, południowoafrykański, indyjski, jamajski i mnóstwo innych. Angielski jest używany na co dzień w brytyjskich terytoriach zależnych, byłych koloniach i dominiach jako oficjalny lub „półoficjalny” język.
W samej Wielkiej Brytanii możemy zaobserwować ogromne różnice w wymowie, a nawet w słownictwie, chociaż odległości są niewielkie. Na to wszystko miała wpływ burzliwa historia wysp.
Angielszczyzna jest naprawdę silnie zróżnicowana, częściowo właśnie przez te odległości geograficzne pomiędzy koloniami i historię podbojów Wielkiej Brytanii. Jednak na szczęście wszyscy rodzimi użytkownicy angielskiego (czyli native speakerzy) są w stanie się ze sobą porozumieć.
Jak to się stało?
W jaki sposób angielski tak bardzo się zmienił w różnych częściach świata? Wyobraź sobie, że jest XVII wiek, a Ty właśnie przeprowadzasz się na inny kontynent. Płyniesz statkiem przynajmniej miesiąc, masz ze sobą cały swój dobytek i ciągle przebywasz z tymi samymi osobami.
Na miejscu okazuje się, że okolica wygląda zupełnie inaczej niż ta znana ci z domu. Jakoś musisz nazwać te nowe rzeczy, więc razem z resztą osadników tworzycie nowe wyrazy. Część z was jest wykształcona, część nie potrafi czytać.
Każdy umie coś innego i zna różne wyrazy, wszyscy wspólnie dzielicie się wiedzą. Potem napotykacie rdzennych mieszkańców i przejmujecie trochę ich słownictwa. Statki „z domu” przypływają rzadko, nie ma gazet ani książek. W końcu, po kilku latach do osady przybywają nowi mieszkańcy. Może z innego rejonu Królestwa, bo mówią trochę inaczej. A może już to wasz język tak bardzo się zmienił?
Jeśli znasz angielski, to zachęcam Cię do obejrzenia video na YouTube – dlaczego Antarktyda ma swój własny akcent. Bardzo ciekawy materiał o tym, jak szybko i w jaki sposób język ewoluuje w zamkniętych społeczeństwach.
Angielski brytyjski
Najczęściej w polskich szkołach uczymy się brytyjskiej odmiany języka. Nie jest to w żaden sposób narzucone, ani odgórnie ustalone. Po prostu większość podręczników na rynku naucza właśnie tej wersji języka.
Jednak ciężko mówić o jednym akcencie, bo Wyspy Brytyjskie są naprawdę zróżnicowane pod tym względem! Obejrzyj ten filmik i przekonaj się sama. Wielka Brytania składa się z czterech krajów (Anglia, Szkoda, Walia i Irlandia Północna), które same w sobie są dość odmienne.
Brytyjska odmiana języka uważana jest za tą lepszą lub poprawniejszą. Bierze się to głównie z tego, że Brytyjczycy ciągle piszą wiele liter, których nie wymawiają. Wyrazy takie jak: colour, encyclopaedia, marvellous, centre, defence, recognise są brytyjskie.
Oprócz tego wiele „nowych wynalazków” ma inne nazwy w wersji brytyjskiej i amerykańskiej. Najczęściej możemy to znaleźć w przypadku maszyn (części samochodu), ubrań, pieniędzy.
Duży wpływ na różnice ma też kultura, polityka i zwykła codzienność. Kraje różnią się ustrojem politycznym, systemem szkolnictwa, służbą zdrowia, walutą, itd. więc naturalnie ich mieszkańcy posługują się różnymi określeniami.
Kilka ciekawych filmów na YouTube:
- Common British English Expressions
- The RP English Accent – What is it, how does it sound, and who uses it?
- British (Scottish) Accents: GLASGOW / GLASWEGIAN
- Pronounce the 100 Most Common English Words PERFECTLY | British English Pronunciation
Angielski amerykański
Często uważamy amerykańską odmianę języka angielskiego za tą bardziej niechlujną, niestaranną i nienadającą się na egzamin. Wymowa jest (zazwyczaj) prostsza, pisownia również, Amerykanie używają mniej czasów i prostszych konstrukcji. Słowem – uproszczony język.
Coś w tym jest, ale to wcale nie oznacza, że nie warto się go uczyć! Coraz częściej podręczniki do angielskiego tworzone są w dwóch odmianach językowych albo osobno do wersji amerykańskiej. Ta odmiana języka jest też akceptowana na egzaminie ósmoklasisty i maturze, więc nie ma się czego wstydzić.
Spora część osób ma do czynienia głównie z amerykańską odmianą języka, chociażby za sprawą kultury masowej. Piosenki, filmy i seriale są przede wszystkim produkowane na masową skalę w Ameryce, więc nawet nieświadomie chłoniemy tą wersję języka. I nie ma w tym nic złego!
Kilka ciekawych filmów na YouTube:
- Rachel’s English – nauka akcentu
- Train Your American Accent with Netflix Series | Beginner | Intermediate | Advanced English
- 10 American Words That Completely Confuse Brits!
Angielski… kanadyjski?
Kanada… niby w Ameryce, ale jednak bliżej Wielkiej Brytanii. Oficjalną głową państwa jest Elżbieta II, ale w praktyce nie ma ona nic do powiedzenia. Kanadyjska odmiana języka jest częściowo mieszanką wersji brytyjskiej i amerykańskiej, z dodatkiem własnych odchyleń!
Warto też pamiętać, że Kanada jest ogromnym państwem, ale słabo zaludnionym. Wpływa to na rozwój lokalnych dialektów, które nadal funkcjonują (a nawet mają się całkiem dobrze).
Zainteresowanych krajem odsyłam do bardzo ciekawej książki Kanada. Ulubiony kraj świata autorstwa Katarzyny Wężyk.
Kilka ciekawych filmów na YouTube:
- All aboot Canadian accents
- Canada vs USA
- British vs. Canadian English
- Learn English with Bob the Canadian
Australijski angielski
Z Australią jest trochę jak z Kanadą. Niby pod władzą królowej, ale w praktyce robią co chcą. Z językiem jest już inaczej – tutaj pierwsze skrzypce grała odległość. Co jak co, ale podróż morska do Australii nie należy do najkrótszych i najprzyjemniejszych, nawet teraz.
Australijski angielski czerpie z brytyjskiej odmiany, innych języków europejskich, lokalnych języków Aborygenów, a obecnie także z amerykańskiego angielskiego. Oczywiście sam australijski stworzył mnóstwo nowych wyrazów albo lekko zmodyfikował znaczenie już tych znanych.
Akcent australijski też jest ciekawym zjawiskiem. Głównie dlatego, że możemy rozróżnić trzy typowe rodzaje – broad, general i cultivated. Broad to typowy akcent lokalny, cultivated naśladuje akcenty brytyjskie, a general to wariant pośredni między obydwoma wersjami i jest najczęściej używany.
Kilka ciekawych filmów na YouTube:
- The 3 Australian Accents: General, Cultivated & Broad | Australian Pronunciation
- Australian Slang | Real Life English! | Vocabulary and Common Expressions
- AUSTRALIAN (AUSSIE) ACCENT VS BRITISH ACCENT | Verbale Mondo
- One language, three accents
Angielski nowozelandzki
Skoro już jesteśmy down under, to zajmijmy się Nową Zelandią. Również tutaj głową państwa jest Elżbieta, ale na język miał wpływ język rodzimych mieszkańców – Maori.
Wymowa podobna do australijskiej, słownictwo znów jest mieszanką brytyjskiego i amerykańskiego, ale Nowozelandczycy dodają do zdań angielskich wyrazy z języka maoryskiego. Tak po prostu, na co dzień.
Oprócz tego bardzo często używają określenia „She’ll be right” żeby powiedzieć „Będzie okej”. Bardzo ciekawym elementem kultury nowozelandzkiej jest haka, czyli taniec mający na celu przestraszenie wroga. Jest tańczony podczas wydarzeń sportowych, ślubów, a nawet ceremonii pogrzebowych.
Kilka ciekawych filmów na YouTube:
- HOW TO UNDERSTAND NEW ZEALAND SLANG
- Welcome to New Zealand | TIP 004: HOW TO SPEAK MAORI
- How To Speak With A New Zealand Accent
- NEW ZEALAND SLANG: 110 Words in 5 minutes! Speak like a kiwi (w/ SUBTITLES) 🇳🇿🇳🇿
Angielski południowoafrykański
RPA to była kolonia brytyjska, obecnie nie mają już żadnych powiązań politycznych z Wielką Brytanią, ale język oficjalny pozostał. Ze względu na apartheid i trudną przeszłość tego kraju, język angielski ma bardzo dużo różnych wersji na stosunkowo małej przestrzeni.
Akcentów jest cała masa, gramatyka jest dość specyficzna. Przykładowo: czasownik bardzo często występuje na końcu zdania (Customer you got), nie używa się did (When you bought w znaczeniu When did you buy?) oraz występuje podwojenie (fast fast w znaczeniu very fast).
Kilka ciekawych filmów na YouTube:
- SOUTH AFRICAN vs AMERICAN ENGLISH
- SOUTH AFRICAN ENGLISH vs AMERICAN ENGLISH !!!
- UK / US / South African English Vocabulary Differences
Angielski indyjski
Indyjska odmiana angielskiego jest bardzo trudna do zrozumienia. Głównie dlatego, że dźwięki angielskie, które nie występują w językach indyjskich zostają zwyczajnie zamienione na te indyjskie. I właśnie wtedy ta wymowa staje się niemożliwa do ogarnięcia.
Indyjski angielski to zasadniczo jego brytyjska odmiana, ale oczywiście występuje coraz więcej wyrazów amerykańskich. Wyrazy typowe dla indyjskiej odmiany są związane z indyjskimi realiami – zwierzęta, rośliny, potrawy…
Kilka ciekawych filmów na YouTube:
- funny talented english teacher
- The Indian Accent (Indian English) ✔
- Indian English vs American English Differences | Common English Conversation Phrases | Greetings
Angielski na Jamajce
Jamajska odmiana angielskiego jest dość specyficzna. Czerpała zarówno z odmiany brytyjskiej, jak i amerykańskiej, ale znacznie zmieniła się gramatyka.
Nie używa się czasownika być (She a nice person), nie ma strony biernej (De grass cut = The grass has been cut), nie ma przysłówków (I like it good), zaprzecza się przez no (They no want it now), czasowniki nie mają czasu przeszłego (Mary go last week), nie ma dopełnienia (Carry that book to she teacher) i wiele innych uproszczeń.
Kilka ciekawych filmów na YouTube:
- Can You Speak Jamaican ? – (Accent Challenge) Ep. 1 (Coventry)
- Jamaican Accent – Learn fi „Talk like a Jamaican”
- HOW TO SPEAK LIKE A JAMAICAN | Unice Hair
- Jamaican vs British Slang Challenge
Inne odmiany angielskiego
Całej reszty pozostałych odmian angielskiego nie będę opisywać, podrzucę Ci tylko kilka linków do filmików: